Klokkengieterijmuseum
Het museum is gevestigd in de voormalige Klokkengieterij van A.H. van Bergen. Deze vestiging van het bedrijf werd geopend in 1862, onder de naam St Paulinus. Er werden in het begin voornamelijk luidklokken gegoten voor met name kerktorens in heel Nederland. Eind jaren dertig ging het bedrijf zich toeleggen op het fabriceren van carillons. Om dit nieuwe product in de schijnwerpers te plaatsen, werd in 1942 een klokkentoren met een carillon aan de voorzijde van de klokkengieterij aangebouwd. Na de Tweede Wereldoorlog legde het bedrijf zich meer toe op het maken van brandspuiten. In 1980 ging het bedrijf failliet. Sinds 1987 is in het gerestaureerde bedrijfspand het Klokkengieterijmuseum gevestigd.
Het museum geeft een beeld van de wereld van klokken, carillons en torenuurwerken. In de gerestaureerde gietkuil wordt met een film en modellen getoond hoe het gietproces in zijn werk gaat. De collectie omvat verschillende oude en recentere klokken, waaronder een 15e eeuwse klok, gegoten door Geert van Wou, die nu nog als de Stradivarius van de klokkengieters wordt beschouwd.
Klokken
Een belangrijke plek in het museum is weggelegd voor de oprichters van de klokkengieterij, de familie van Bergen. In 1795 openden zij hun eerste gieterij in Midwolda. In 1862 werd de gieterij In Heiligerlee geopend; enkele jaren later ging een deel van de familie terug naar Midwolda.
De familie van Bergen leverde voornamelijk aan protestantse kerken; de bekende gieterijen Eijsbouts en Petit & Fritsen in Brabant aan katholieke. In de Van Bergen zaal zijn klokken te zien die in Heiligerlee en in Midwolda zijn gegoten; sommige als vervanging van klokken die in de oorlog verloren zijn gegaan. Opvallend zijn de twee enorme klokken die in de Domtoren van Utrecht hebben gehangen.
Gietkuil
Het hart van het museum is de gietkuil, waar in de loop van de tijd honderden klokken zijn gegoten, Een film uit 1951 toont hoe de gietvormen werden gemaakt en hoe vervolgens het gloeiende brons vanuit de smeltoven naar de vormen werd geleid. Na afkoeling werden carillonklokken gestemd op een stemmachine van eigen fabrikaat, die nog steeds functioneel is. Modellen op ware grootte van gietvormen maken het verhaal inzichtelijk.
Gietdemonstratie
Bezoekers kunnen op aanvraag een demonstratie bijwonen, waarin wordt getoond hoe een gietvorm wordt gemaakt en een tinnen klokje wordt gegoten. Een van de bezoekers wordt uitgenodigd om te assisteren; hij (of zij!) krijgt na afloop het klokje en een diploma mee naar huis.
Demonstraties worden gegeven voor groepen van maximal 20 personen. Grotere groepen worden gesplitst. Individuele bezoekers kunnen een demonstratie krijgen wanneer het niet te druk is en er een gieter beschikbaar is; U kunt daar bij de balie naar vragen.
Torenuurwerken en carillons
Met alleen de klokken heb je nog geen carillon: dat moet ook bespeeld kunnen worden. Het museum toont hoe dat gaat: van een demonstratiecarillon met een eenvoudig stokkenklavier tot het monumentale, electromagnetisch bediende carillon in de tuin met zijn 49 klokken. En wilt u het zelf eens proberen? Dat kan!
De collectie torenuurwerken laat zien hoe de tijdsaanduiding en carillonbespeling in de loop der jaren steeds verfijnder werd.
Tuin en monument
De achterkant van het museum laat goed de oude oven zien, waarin het brons werd gesmolten om in de gietkuil klokken te kunnen gieten. Daarnaast staat in de tuin het imposante Nationaal Monument voor Mobilisatieslachtoffers van de Eerste Wereldoorlog. Dit 49-delige carillon speelt verschillende melodieën op klokken met afbeeldingen van ondermeer koningin Wilhelmina. De tuin biedt ook gelegenheid om in alle rust bij te komen van het museumbezoek.
Brandweerartikelen
Nadat de vraag naar klokken afnam, werd het bedrijf steeds meer afhankelijk van andere producten. Het belangrijkste bijproduct brandweerartikelen werd uiteindelijk de kurk waarop het bedrijf bleef drijven, tot aan haar gedwongen sluiting in 1980. Deze tak van het bedrijf wordt vertegenwoordigd door twee authentieke handbrandspuiten van meer dan 100 jaar oud.
